فرش دستباف ایران، این تجلیگاه عینی فرهنگ، حکمت و تاریخ کهن این مرز و بوم، همواره به عنوان یکی از کهنترین وملموسترین روایتگر هویت ایرانی در گستره جهانی شناخته شده است. این اثر شگرف با نقشها، رنگها و بافت ظریفش، زبانی نمادین است که اسطورهها، آیینها، طبیعت و جهان بینی ایرانی را در طول قرنها به نسلهای بعد انتقال داده است. با این حال، در عصر حاضر این میراث گرانقدر با چالشها و فرصتهای بی شماری روبرو است. گذار از سنت به مدرنیته، تغییر سبک زندگی، ظهور رقبای قدرتمند جهانی و تحول در الگوهای اقتصادی و زیبایی شناختی، موقعیتی پیچیده برای فرش ایرانی پدید آورده که تنها با عزمی ملی و رویکردی علمی و پژوهشی میتوان از آن سربلند بیرون آمد. دومین همایش ملی دوسالانه مطالعات فرش ایران با شعار "فرش ایرانی، روایتگر هویت خلاق" با درک این ضرورت، عرصهای برای واکاوی این موقعیت و ترسیم افقهای آینده فراهم میسازد.
محور اصلی این همایش، تبیین و تحلیل "هویت خلاق" نهفته در فرش ایرانی است. این مفهوم بر این باور استوار است که هویت فرش ایران، امری ایستا و موزه ای نیست، بلکه جریانی پویا، زنده و خلاق است که در تعامل مستمر با زمانه خود، معنا مییابد و تکامل میبخشد. این همایش در پی پاسخ به این پرسش بنیادین است که چگونه میتوان این هویت خلاق را در شرایط کنونی بازشناسی، حفظ، بازآفرینی و ترویج نمود. موضوعات همایش حول محورهای کلیدی از جمله بازخوانی هویت روایی فرش به مثابه یک متن تصویری حاوی روایت های اساطیری، تاریخی و ادبی؛ مطالعه تطبیقی مکاتب منطقهای برای شناسایی خصیصههای منحصربه فرد هر منطقه و نقش آن در غنای کلی هویت فرش؛ بررسی چالش های اقتصادی پیش روی فعالان این عرصه و ارائه راهکارهای عملی برای رقابت در بازارهای جهانی؛ توجه به کیفیت مواد اولیه و تأثیر فناوری های نوین در طراحی و تولید؛ و واکاوی روش های نوین آموزش و ترویج برای انتقال این میراث به نسل جوان می چرخد.
برگزاری این همایش از جنبه های مختلف دارای ضرورتی انکارناپذیر است. از منظر علمی-پژوهشی، با وجود پیشینه درخشان فرش ایران، هنوز جنبههای ناشناخته بسیاری در حوزه های تخصصی مانند نمادشناسی، جامعه شناسی فرش و تاریخ تحولات طراحی وجود دارد که این همایش بستری برای ارائه آخرین یافتههای محققان و همافزایی بین رشتهای فراهم میکند. از بعد فرهنگی-هویتی، در عصر جهانیسازی، فرش ایرانی به عنوان نمادی هویتساز میتواند نقشی حیاتی در حفظ و تقویت اعتماد به نفس ملی و شناساندن عظمت فرهنگ ایران ایفا کند. از منظر اقتصادی-صنعتی، این همایش با گردهم آوردن صاحبنظران و فعالان این عرصه، به دنبال ایجاد پیوند بین نظریه و عمل و ارائه راهکارهای کاربردی برای خروج از رکود و رونق بخشیدن به یکی از مهمترین صنایع اشتغالزا و ارزآور کشور است. همچنین با توجه به خطر گسست نسلی و فراموشی دانش سنتی، این رویداد به بررسی راههای جذابسازی این حرفه برای نسل جوان و تبیین نقش مراکز آموزشی در حفظ این میراث میپردازد. در مجموع، این همایش تنها یک گردهمایی علمی نیست، بلکه اقدامی راهبردی برای احیا و تاباندن دوباره نور هویت ایرانی از طریق یکی از درخشانترین مظاهر فرهنگی آن است. دانشگاه هنر اصفهان به عنوان یکی از کانونهای اصلی آموزش و پژوهش هنر در کشور، با برگزاری این رویداد مهم، مسئولیت تاریخی خود را در قبال پاسداری و اعتلای این میراث بی همتا ادا میکند و امیدوار است با مشارکت گسترده همه دلسوزان فرهنگ و هنر ایران، گامی بلند در جهت تحقق شعار "فرش ایرانی، روایتگر هویت خلاق" برداشته شود.